1 marca 1862 r. – Ziemianie Mossakowscy w Łopawszu, jako pierwsi na Wołyniu, uwłaszczyli chłopów.

1 marca 1910 r. – w Haczowie urodził się o. Bolesław Jan Wojtuń OFM Cap. (1910-1969). W 1939 r. mianowany prefektem szkolnym w Ostrogu. W okresie wojny pracował jako duszpasterz w Ludwipolu i Brodach. Zmarł 25 maja 1969 r. w Pile.

1 marca 1918 r. – w Żytomierzu na posiedzeniu Małej Rady uchwalono ustawę o jednostce pieniężnej – grzywnie jaka mieściła 8,712 części szczerego złota i dzieliła się na 100 szagów. 2 grzywny odpowiadały 1 karbowańcowi emisji 1917 roku.

1 marca 1929 r. – w Mohylowie Podolskim w obw. winnickim urodził się Anatolij Swidzynśkyj, ukraiński uczony fizyk, pierwszy rektor Wołyńskiego Państwowego Uniwersytetu im. Łesi Ukrainki.

1 marca 1943 r. – w Kostopolu dokonano licznych aresztowań wśród inteligencji polskiej i ukraińskiej. Aresztowano około 250 osób, których osadzono w więzieniu w Równem.

1 marca 1944 r. – Por. “Gzyms” – Franciszek Pukacki obejmuje dowództwo I batalionu 45 pp 27 Wołyńskie Dywizji AK, w którego skład weszły oddziały partyzanckie “Gzymsa” (1 kompania) i “Bomby” (2 kompania).

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440

1 marca 1952 r. – w Łucku został otwarty Instytut Pedagogiczny.

1 marca 2007 r. – od tego dnia na zaproszenie dr Michała Gołosia, Rektora WSSMiKS, na stażu w Chełmie jest 5 studentów Państwowego Uniwersytetu Wołyńskiego im. Łesi Ukrainki w Łucku.

2 marca 1865 r. – Antonina Błudowa założyła prawosławne Bractwo Świętych Cyryla i Metodego w Ostrogu, wybitnie rusyfikacyjną placówkę religijno-oświatową na Wołyniu.

3 marca 1940 r. – w Ostrogu został aresztowany przez Sowietów Adam Gorzkowski, leśniczy w miejscowości Bór, nadleśnictwo Ostróg. Urodził się 10 listopada 1901 r. w Nieledwi k. Hrubieszowa. Zginął w Katyniu (?).

3 marca 1943 r. – żandarmeria niemiecka wspólnie z policją ukraińską dokonała pacyfikacji polskich wsi Borszczówka i Lidawka w gm. Hoszcza, pow. rówieński. W Borszczówce spalono 48 gospodarstw i rozstrzelano przeszło 200 osób, w tym dzieci i kobiety. We wspólnym grobie na rozdrożu pochowano 152 osoby. W Lidawce zamordowano 104 osoby i spalono 29 gospodarstw.

3 marca 1945 r. – zginął w walce Edward Bednarski, Polak, szeregowy, instruktor sanitarny, w 1944 r. zmobilizowany do Armii Czerwonej. Pochowany w Międzyrzeczu w woj. gorzowskim (Polska). Urodził się w 1927 r. w wiosce Uljanówka w obwodzie chmielnickim.

3 marca 1987 r. – zmarł ks. dr Stanisław Kobyłecki. Urodzony w 1902 r., święcenia kapłańskie przyjął w 1926 r. Był profesorem w seminarium w Łucku,. W czasie pierwszej okupacji sowieckiej był więziony, w czasie okupacji niemieckiej, proboszcz parafii farnej we Włodzimierzu Wołyńskim. W 1943 r. zorganizował na plebanii sierociniec dla ofiar rzezi nacjonalistów ukraińskich. Kiedy w 1943 r. nacjonaliści podczas Mszy św. w Swojczowie, wymordowali wiernych, a kościół wysadzili w powietrze, wraz z ocalałymi swojczowiakami, z narażeniem życia, uratował cudowny obraz Matki Boskiej Swojczowskiej i przewiózł go do kościoła we Włodzimierzu Wołyńskim. (Obecnie obraz znajduje się w parafii św. Wincentego w Otwocku koło Warszawy.) W 1944 r. ks. St. Kobyłecki opuścił diecezję łucką i pracował na terenie Polski, był między innymi kanclerzem kurii biskupiej w Olsztynie. Po śmierci bp. A.P. Szelążka został wikariuszem kapitulnym.

4 marca 1743 r. – w Kolbuszowej urodził się Hieronim Janusz Sanguszko, generał i ostatni wojewoda wołyński. Przeciwnik Konstytucji 3 Maja, konfederat targowicki. Zmarł 4 września 1812 r. w Sławucie.

4 marca 1925 r. – zmarł ks. Andrzej Fedukowicz, kapłan diecezji łucko-żytomierskiej. Urodził się w 1875 r., święcenia kapłańskie przyjął w 1902 roku. Kanclerz kurii biskupiej, wielokrotnie aresztowany, torturowany i szantażowany. Zmarł w wyniku samospalenia, co było oprotestem przeciw opublikowaniu w jego imieniu fałszywego listu do papieża Piusa XI w 1925 roku.

4 marca 1932 r. – w Pińsku na Polesiu urodził się Ryszard Kapuściński, polski pisarz, reporter, autor książek “Imperium”, “Cesarz” i “Wojna futbolowa”. Zmarł 23 stycznia 2007 r. w Warszawie.

4 marca 1944 r. – oddziały Armii Czerwonej weszły w rejon północny (pod Kowlem) działań 27 Wołyńskiej Dywizji AK. Rozpoznawczy oddział kawalerii radzieckiej osiągnął Dąbrowę i Zasmyki. Dowódca tego oddziału, kpt. Gusiew otrzymał niezbędne informacje o obronności niemieckiej Kowla, a mjr Kowal oficjalnie zgłosił wojskom radzieckim działania na tamtych terenach Polskiej Dywizji Partyzanckiej, prosząc o kontakty z wyższym dowództwem radzieckim.

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440

4 marca 1944 r. – w ramach Akcji “Burza” 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK nawiązała kontakt z Sowietami (kpt. Gusiew) w rejonie Dąbrowa – Zasmyki.

4 marca 1955 r. – w Wilnie zmarł Dmytro Iwanowicz Abramowicz, profesor, badacz historii literatury ukraińskiej i literatury Słowian Wschodnich. Urodził się 26 lipca (7 sierpnia) 1873 r. w Hulewiczach w powiecie łuckim w gubernii wołyńskiej.

4 marca 1991 r. – w Żytomierzu wyświęcono na biskupa diecezjalnego ks. Jana Purwińskiego.

4 marca 1992 r. – w Ostródzie zmarł ks. Wacław Hipsz (1903-1992). Urodził się 27 września 1903 r. w Warszawie. W latach 1926-1935 katecheta w Dubnie, 1935-1939 – prefekt szkół średnich we Włodzimierzu Wołyńskim. Wołyń opuścił na początku II wojny światowej.

4 marca 1992 r. – zmarł w Ostródzie ks. infułat Wacław Hipsz. Urodzony 27 września 1903 r., święcenia kapłańskie otrzymał 4 lipca 1926 r. w Łucku. W latach 1926–1935 pracował jako katecheta w Dubnie, a w latach 1935–1939 jako prefekt szkół średnich we Włodzimierzu Wołyńskim. Po wybuchu II wojny światowej zagrożony aresztowaniem przeniósł się do diecezji podlaskiej, gdzie pracował w tajnym szkolnictwie. Od 1946 r. rozpoczął pracę w diecezji warmińskiej pełniąc w różnych miejscowościach funkcję prefekta, proboszcza, był dziekanem kilku dekanatów, odbudował wiele kościołów. Dnia 6 marca 1963 r. otrzymał awans na prałata, prepozyta łuckiej kapituły katedralnej i prepozyta kapituły łuckiej, cały czas pracując w Ostródzie. Dnia 5 marca 1987 r. Ojciec Święty Jan Paweł II mianował ks. prałata W. Hipsza infułatem. Pochowany został w Ostródzie.

5 marca 1790 r. – w Ostrogu zmarł o. Aleksy z Włodzimierza, kapucyn.

5 marca 1940 r. – na Kremlu w Moskwie podpisano dokument, który był wyrokiem śmierci dla kilkudziesięciu tysięcy bezbronnych jeńców-oficerów Wojska Polskiego, wziętych do sowieckiej niewoli po agresji Armii Czerwonej na Rzeczpospolitą 17 września 1939 roku.

5 marca 1940 r. – Niemcy i Sowieci wydali oficjalny komunikat o zakończeniu wytyczania granicy niemiecko-sowieckiej po aneksji ziem polskich we wrześniu 1939 roku.

5 marca 1950 r. – w Biłohorsczu k. Lwowa zmarł Roman Szuchewycz, ps. Taras Czuprynka, ukraiński działacz narodowy, generał i naczelny dowódca UPA, przewodniczący Sekretariatu Generalnego Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej. Urodził się 30 czerwca 1907 r. w Krakowcu.

5 marca 1953 r. – w okolicy Moskwy zmarł Józef Stalin, dożywotni dyktator Związku Radzieckiego. W 1939 r. przyłączył Wołyń wraz z tzw. Ukraina Zachodnią do Ukraińskiej SRR. Urodził się 6 (18) grudnia 1876 r. w Gori (Gruzja).

5 marca 1962 r. – z łagrów Dubrowłaga (Mordowia) został zwolniony Borys Bulbiński, nauczyciel, działacz komunistyczny w opozycji do oficjalnej KPZR, “prawdziwy komunista typu leninowskiego”. Urodził się 6 sierpnia 1933 r. w wiosce Wilia w powiecie zdołbunowskim.

5 marca 1978 r. – w Warszawie w wieku 52 lat zmarł Zbigniew Załuski, polski pisarz, publicysta, pułkownik. Autor m.in. książek “Przepustka do historii” i “Siedem polskich grzechów głównych”. Urodził się 31 lipca 1926 r. w Kiwercach k. Łucka.

5 marca 1989 r. – w Warszawie zmarł Lew Kaltenberg, pisarz i tłumacz. Urodził się w 1910 r. w Szumsku na Wołyniu.

5 marca 2000 r. – beatyfikacja 11 nazaretanek, męczennic z Nowogródka – w tym bł. s. Marty Wołowskiej, która przed wojną pracowała w Maciejowie (obecnie Łukiw) na Wołyniu.

5 marca 2001 r. – w wieku 74 lat w Londynie zmarł Zdzisław Konstanty Jagodziński, historyk, publicysta, bibliotekarz. Urodził się 14 stycznia 1927 r. w Białokrynicy koło Krzemieńca na Wołyniu.

6 marca 1918 r. – stolicę Rosji przeniesiono z Petersburga do Moskwy.

6 marca 1936 r. – zmarł ks. Franciszek Topolnicki, kapłan diecezji łucko-żytomierskiej, później łuckiej. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1896 roku. Prześladowany przez bolszewików, ciężko ranny. Dwukrotnie był skazany na śmierć. Proboszcz parafii Radziwiłłów w dek. dubieńskim, później parafii Tomaszgród w dek. sarneńskim. Administrator parafii Klesów.

6 marca 1963 r. – prałatem, prepozytem łuckim został mianowany ks. Wacław Hipsz (1903-1992). Urodził się 27 września 1903 r. w Warszawie. W latach 1926-1935 katecheta w Dubnie, 1935-1939 – prefekt szkół średnich we Włodzimierzu Wołyńskim. Wołyń opuścił na początku II wojny światowej. Zmarł 4 marca 1992 r. w Ostródzie.

6 marca 1966 r. – na dworcu autobusowy w Kustanaju (Kazachstan) został ujęty o. Serafin Alojzy Kaszuba. Został później osądzony w trybie przyspieszonym i skazany na 5 lat zesłania “za włóczęgostwo”.

6 marca 1970 r. – w “Wlastimilówce” w Szklarskiej Porębie zmarł Wlastimil Hofman (1881-1970), wybitny czeski i polski malarz artysta. Urodził się 27 kwietnia 1881 roku w Karlinie koło Pragi. W czasie II wojny światowej artysta przebywał okresowo na Wołyniu.

7 marca 1573 r. – Iwan Fedorow założył we Lwowie pierwszą drukarnię. Później przeniósł się do Ostroga, gdzie przygarnął go książę Konstanty Wasyl Ostrogski. Zmarł 5 (15) grudnia 1583 r. we Lwowie. 

Zob. biogram w Wikipedii // 

http://pl.wikipedia.org/wiki/Iwan_Fedorow   

7 marca 1816 r. – Ingres na stolicę biskupią w Krakowie Jana Pawła Woronicza, znanego poety i kaznodzieja. W Krakowie był do 1827 roku. Później Abp Warszawski i Prymas Królestwa Polskiego. Urodził się 28 czerwca 1757 r. w Brodowie k. Ostroga. Zmarł 7 grudnia 1829 r. w Wiedniu.

7 marca 1919 r. – w walkach z Ukraińcami pod Torczynem poległ płk Leopold Lis-Kula, jeden z najbardziej utalentowanych polskich oficerów. Urodził się 11 listopada 1896 r. w Kosinie pod Łańcutem.

7 marca 1942 r. – Premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zdecydował się na uznanie zachodniej granicy ZSRS, o czym poinformował prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta. Tym samym zaakceptował aneksję wschodnich ziem Polski przez Związek Sowiecki.

7 marca 2006 r. – w katedrze pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Łucku, w czasie comiesięcznego dnia skupienia księży i sióstr zakonnych pracujących w diecezji łuckiej, odbyła się Msza św. dziękczynna za 15. lat posługi pasterskiej J.E. Ks. Bpa Marcjana Trofimiaka dla Kościoła Rzymskokatolickiego na Ukrainie.

8 marca 1769 r. – wojska rosyjskie w liczbie 1,6 tys. ludzi pod dowództwem gen. Lwa Izmaiłowa przypuściły szturm na Okopy Świętej Trójcy na Podolu, atakując umocnienia od zachodu. Pomimo dzielnej obrony, którą dowodził osobiście Kazimierz Pułaski, konfederaci zostali zmuszeni do puszczenia warowni.

8 (21) marca 1908 r. – zmarł Wołodymyr Bonifatijewycz Antonowycz, wybitny ukraiński historyk i archeolog. Badacz przeszłości Wołynia. Urodził się 18 (30) stycznia 1834 r. w wiosce Machnówka w powiecie berdyczowskim.

8-9 marca 1943 r. – rozstrzelano około 400 więźniów w Równem za rzekomy udział w organizowaniu ucieczki.

8 marca 1944 r. – o świcie tego na polską kolonię Prehoryłe (woj. Lublin) morderczo-rabunkowego napadu dokonali żołnierze SS-Galizien, przy współudziale ukraińskich policjantów “ortschutzów” i bojówek OUN-UPA z okolicznych miejscowości Szychowic, Kryłowa i Gołębia.

8 marca 2008 r. – w Krakowie zakończył się diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego Sługi Bożego ks. Władysława Bukowińskiego. Ks. Bukowiński urodził się 22 grudnia 1904 (4 stycznia 1905) roku w Berdyczowie. Zmarł 3 grudnia 1974 r. w Karagandzie.

Zob. biogram w Wikipedii // 

http://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Bukowi%C5%84ski   

9 marca 1814 r. – we wsi Moryńce na Kijowszczyźnie urodził się Taras Szewczenko, ukraiński poeta i pisarz, przedstawiciel romantyzmu. Przebywał na Wołyniu w 1846 roku. Zmarł 10 marca 1861 roku w Petersburgu.

9 marca 1908 r. – urodził się Taras Boroweć, ps. “Taras Bulba”, ukraiński działacz polityczny i wojskowy. Twórca i dowódca Siczy Poleskiej. Autor wspomnień “Armia bez państwa”. Zmarł 15 maja 1981 r. w Toronto (Kanada).

9 marca 1944 r. – przez Bug w rejonie wsi Binduga przybyła z Warszawy na Wołyń Kompania Warszawska, dowodzona przez por. “Piotra” – Zdzisława Złocińskiego.

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440  

9 marca 1953 r. – w ZSRR, Polsce i innych krajach zależnych od Sowietów żałoba narodowa w dniu pogrzebu Józefa Stalina.

9 marca 1971 r. – urodził się ks. Piotr Janczy (1971-1998), przyjaciel parafii rzymskokatolickiej w Ostrogu. Zmarł tragicznie w Tatrach 19 lutego 1998 roku.

10 marca 1653 r. – w Lublinie zmarł br. Adam Baranowski, jezuita, stolarz. W latach 1639-1652 pracował w Ostrogu na Wołyniu.

10 marca 1861 r. – w Petersburgu zmarł Taras Szewczenko, ukraiński poeta i pisarz, malarz, przedstawiciel romantyzmu. Przebywał na Wołyniu w 1846 roku. Urodził się 9 marca 1814 r. we wsi Morynie na Kijowszczyźnie.

10 marca 1943 r. – w Boremlu (pow. Dubno) do banderowców zbiegli prawie wszyscy ukraińscy policjanci. Komendant posterunku – Konstantyczuk, który nie chciał zdezerterować – został uduszony i zakopany w piwnicy.

10 marca 1943 r. – nocą z 10 na 11 marca 1943 r. oddział Serhija Kaczynśkiego miał zaatakować fabrykę dykty w Orżowie i zabić 60 ludzi wroga. Ukraińcy mieli stracić 4 ludzi. Historyk Grzegorz Motyka powątpiewa w taki przebieg tej akcji a nawet zastanawia się, czy rzeczywiście miała ona miejsce.

10 marca 1953 r. – w Rzymie zmarł abp Ignacy Dub-Dubowski, ordynariusz diecezji łucko-żytomierskiej w l. 1917-1925. Urodził się 30 marca (12 kwietnia) 1874 r. w Wilnie.

10 marca 2007 r. – w Łucku zmarł ks. kan. Augustyn Mednis, wikariusz generalny diecezji łuckiej. Kustosz Muzeum Diecezjalnego w Łucku. Urodził się 11 stycznia 1932 r. na Łotwie.

11 marca 1708 r. – na Wołyniu urodził się ks. Konstanty Awedyk, jezuita. W latach 1756-1757 i 1762-1767 misjonarz dworski w Ostrogu. Zmarł 30 marca 1771 r. w Białej Cerkwi.

11 marca 1811 r. – w Podhorcach urodził się Stanisław Konstanty Pietruski, polski zoolog. W swoim majątku w Podhorcach założył ogród zoologiczny. Autor prac m.in. z zakresu faunistyki, biologii kręgowców, ochrony zwierząt, etnomologii stosowanej.

11 marca 1943 r. – w ukraińskiej wsi Litogoszcz (Wołyń) ukraińscy nacjonaliści zamordowali polskiego nauczyciela, którego wcześniej uprowadzili. Oprócz tego Polaka zamordowali także kilka rodzin ukraińskich, które się sprzeciwiały masakrze.

11 marca 1943 r. – rozpoczął się pochód partyzanckiego zgrupowania Ołeksija Fedorowa po Wołyniu.

11 marca 1990 r. – Litwa ogłosiła niepodległość uroczystą deklaracja parlamentu.

11 marca 2004 r. – wizytę w Europejskim Kolegium Polskich i Ukraińskich Uniwersytetów w Lublinie złożyła delegacja Rady Miejskiej w Łucku.

12 marca 1933 r. – Sługa Boży o. Serafin Kaszuba OFMCap. celebrował Mszę świętą prymicyjną w kościele oo. Kapucynów w Krakowie. Urodził się 17 czerwca 1910 r. w Zamarstynowie na przedmieściu Lwowa. W latach 1948-1958 pracował w Równem i okolicy. Zmarł w nocy z 19 na 20 września 1977 r. we Lwowie.

12 marca 1944 r. – w czasie masakry w klasztorze oo. dominikanów w Podkamieniu zginął ks. Stanisław Fijałkowski z Poczajowa (Nowego) oraz trzej bracia z zakonu oo. dominikanów.

13 marca 1743 r. – w Podhorcah urodził się Seweryn Rzewuski, herbu Krzywda, hetman polny koronny w latach 1774-1795. Zmarł 11 grudnia 1811 r. w wieku 68 lat.

13 marca 1906 r. – w Felsztynie k. Płoskirowa urodził się ks. Bronisław Drzepecki, kapłan diecezji łuckiej. Święcenia kapłańskie przyjął w 1930 roku. W latach 1945-1954 więziony i na zesłaniu. Zmarł 9 września (wg innej wersji 5 października) 1973 r. w Szarogrodzie.

13 marca 1982 r. – w Wierzbowcu zmarł ks. Józef Kuczyński, kapłan diecezji łuckiej. Urodził się

13 marca 1983 r. – w Żytomierzu zmarł Borys Ten, właśc. Mykoła Chomyczewśkyj, prawosławny kapłan, pisarz i tłumacz. Urodził się 9 grudnia 1897 r. w Dermaniu koło Mizocza.

13 marca 1949 r. – zmarł ks. Mikołaj Brodecki (1895-1949). Ostatni rzymskokatolicki proboszcz Radziwiłłowa, skąd wyjechał 15 września 1943 r. do Brodów, a potem do Polski.

13 marca 2001 r. – zmarł o. Jan Paweł Mucharski, kapucyn. Wyświęcony na kapłana w 1933 roku. W latach 1936-1939 był wykładowcą małego seminarium duchownego w Lubieszowie. Po wojnie wiele lat pracował jako kapłan w USA. Powrócił na Wołyń, aby odzyskać dawny kościół i klasztor w Lubieszowie, gdzie mieściła się jednostka milicji. W zwróconym kościele 28 czerwca 1992 r. odbyła się pierwsza Msza św. i poświęcenie świątyni, gdzie O. Jan Mucharski wygłosił piękne ekumeniczne kazanie. Jest autorem książki pt. “Ty jesteś Piotr” (Lubartów 1999).

14 marca 1771 r. – we wsi Kapustynie na Wołyniu urodził się Józef Grzegorz Chłopicki, herbu Nieczuja, generał, uczestnik wielu wojen – między innymi powstania kościuszkowskiego, wojen napoleońskich i powstania listopadowego. Zmarł 30 września 1854 r. w Krakowie.

14 marca 1921 r. – Stanisław Jan Krzakowski został wojewodą wołyńskim. Był nim do 7 lipca 1921 roku.

14 marca 1939 r. – została ogłoszona niepodległość Ukrainy Karpackiej.

14 marca 1944 r. – nocą z 13 na 14 marca 1944 r. we wsi Chorobrów, pow. Sokal, UPA zamordowała około 50 Polaków.

14 marca 1958 r. – urodził się J.E. ks. bp Jan Niemiec, biskup pomocniczy diecezji kamieniecko-podolskiej.

14 marca 1990 r. – Michaił Gorbaczow został pierwszym i jedynym prezydentem Związku Radzieckiego.

15 marca 1595 r. – została otwarta Akademia Zamojska. Studiowało w niej wielu studentów rodem z Wołynia.

15 marca 1932 r. – ur. Jerzy Hoffman, polski reżyser filmowy – m.in. “Ogniem i mieczem”

15 marca 1943 r. – Niemcy z policją ukraińską zniszczyli kolonię Koszyszcze (pow. Łuck). Zginęło 145 Polaków, 19 Ukraińców, 9 sowieckich jeńców i 7 Żydów.

15 marca 1944 r. – we wsi Machnówek UPA zamordowała 45 Polaków.

15 marca 1990 r. – Watykan i Związek Radziecki wznowiły stosunki dyplomatyczne zerwane w 1917 r. Pozwoliło to m.in. na odnowienie w styczniu 1991 roku hierarchii rzymskokatolickiej na Ukrainie.

16 marca 1664 r. – Polacy rozstrzelali hetmana Iwana Wyhowskiego.

16 marca 1726 r. – zmarł w Łucku ks. Konstanty Kaszowski, kanonik gnieźnieński, dziekan katedralny i oficjał generalny łucki. Proboszcz parafii ostrogskiej w latach 1716-1726.

16 marca 1874 r. – we wsi Kełeczyn (węg. Kelecsény) na Zakarpaciu urodził się ks. Augustyn Wołoszyn, prezydent Ukrainy Karpackiej. Zmarł 11 lipca 1945 r. w Moskwie. Zamordowany w więzieniu na Butyrkach.

16 marca 1944 r. – I Korpus Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR przekształcony został w I Armię WP.

16 marca 1939 r. – wojska węgierskie opanowały całą Ruś Karpacką i dotarły do granicy Polski. Na granicy wzniesiono bramę triumfalną z napisem: “Serdecznie witamy na historycznej granicy”. Gen. Boruta Spiechowicz całował się z dowódcą węgierskim.

16 marca 1975 r. – zmarła s. Witolda Maria Warchoł (1891-1975) ze Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek. W latach 1932-1934 była w klasztorze w Łucku, a w latach 1934-1938 pracowała jako wychowawczyni przy dzieciach w sierocińcu “Antoninek” w Kowlu.

16 marca 1997 r. – w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Równem, odbyła się uroczystość wprowadzenia relikwii bł. s. Faustyny Kowalskiej oraz poświęcenia kaplicy adoracji Najświętszego Sakramentu. Uroczystości przewodniczył abp Marian Jaworski, metropolita lwowski i ówczesny administrator apostolski diecezji łuckiej.

16 marca 2002 r. – zakończył się Sobór Ukraińskiego Kościoła Grekokatolickiego w Polsce.

17 marca 1826 r. – w Wiedniu zmarł Józef Maksymilian Ossoliński, założyciel Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, którego zadaniem było gromadzenie zbiorów dotyczących Polski i wydawanie dzieł naukowych. Urodził się w 1748 r. w Woli Mieleckiej.

17 marca 1930 r. – zakończył urzędowanie w charakterze ministra spraw wewnętrznych Henryk Jan Józewski i powrócił na stanowisko wojewody wołyńskiego. Urodził się 6 sierpnia 1892 r. w Kijowie. Zmarł 23 kwietnia 1981 r. w Warszawie.

Zob.: “Henryk Jan Józewski - Życiorys” //

17 marca 1944 r. – niewielki oddział polski rozbroił i wziął do niewoli w Zasmykach z górą stuosobową grupę Niemców wycofującą się na zachód.

17 marca 1949 r. – w Samarze nad Wołgą urodziła się Antonina Marenycz, ukraińska śpiewaczka, kompozytor, ludowa artystka Ukrainy, “złoty głos” Wołynia.

17 marca 1972 r. – Rada Ministrów Ukraińskiej SRR uchwaliła postanowienie o stworzeniu w Kijowie Państwowego Muzeum Książki i Drukarstwa Ukraińskiej SRR. Później podobna placówka powstanie w Ostrogu na Wołyniu.

17 marca 2007 r. – na cmentarzu św. Wojciecha w Chicago odbył się pogrzeb Ireny Żarczyńskiej – żegnało ją Koło Ziemi Wołyńskiej, Sobotnia Szkoła Polska im I. Paderewskiego oraz najbliższa rodzina.

Uprzejmie proszę o wszelkie uwagi i uzupełniania.

18 marca 1718 r. – urodził się ks. Józef Barański, jezuita. Infirmarz i farmaceuta w Krzemieńcu (1756-1761 i 1762-1763) oraz m.in. w Owruczu (1765-1767). Zmarł 10 czerwca 1767 r. w Owruczu.

18 marca 1921 r. – w Rydze został podpisany traktat pokojowy, po wojnie polsko-bolszewickiej zostały uregulowane granice. Zachodnia część Wołynia weszła w skład II Rzeczpospolitej.

18 marca 1923 r. – w Krakowie zmarł Józef Tretiak, historyk literatury polskiej. Urodził się 28 września 1841 r. w Małych Biskupicach na Wołyniu.

18 marca 1929 r. – w Peratynie k. Włodzimierza Wołyńskiego urodził się Józef Arkusz, operator i reżyser filmów oświatowych. Pracownik Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi.

18-19 marca 1943 r. – w dworach, wioskach i osadach gminy Hołoby, pow. kowelskiego żandarmeria niemiecka z Kowla wraz z policją ukraińską przeprowadziła “czystkę” wśród Polaków mordując 206 osób, w tym dzieci i kobiety. W poszczególnych miejscowościach zamordowano: Byteń – 46 osób, Chobut – 10 osób, Wielich – 45 osób, Gończybród – 13 osób, Porsk Duży – 12 osób.

18 marca 1943 r. – w miejscowości Sabnie na Podlasiu (Mazowszu) w wieku 65 lat zmarła Helena Mniszkówna, z domu Mniszek-Tchorznicka, 1 voto Chyżyńska, 2 voto Rawicz-Radomyska, pisarka. Autorka m.in. powieści “Tredowata” i “Ordynat Michorowski”. Urodziła się 24 maja 1878 r. w Kurczycach na Wołyniu.

18 marca 1944 r. – w ramach Akcji “Burza” 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK rozpoczęła walki z Niemcami.

18 marca 1994 r. – w Warszawie w wieku 91 lat zmarł ks. prał. dr Paweł Stanisław Iliński, kapłan diecezji łuckiej, pochodzący ze wschodniego Wołynia. Urodził się 6 lutego 1903 r. w Jamieńcu.

19 marca 1887 r. – zmarł w Genewie Józef Ignacy Kraszewski, powieściopisarz, poeta, publicysta, wydawca. Ponad 20 lat spędził na Ukrainie. Piewca Wołynia. Urodził się 28 lipca 1812 r. w Warszawie.

19 marca 1909 r. – w Purwiszkach na Litwie urodził się Józef Łobodowski, polski pisarz i poeta, tłumacz literatury hiszpańskiej i rosyjskiej na język polski. Uznany przez Ukraińców “za łącznika między literaturą polską i ukraińską”. Jego “Pieśn o Ukrainie”, przełożona na j. ukraiński przez Swiatosława Hordyńskiego zawiera wiele watków wołyńskich. Zmarł 18 kwietnia 1988 r. w Madrycie.

19 marca 1943 r. – w Żdżarach Dużych (pow. Włodzimierzec) ukraińscy policjanci zabijają w obecności żony i dzieci nauczyciela Kazimierza Mederskiego.

20 marca 1700 r. – w Łucku urodził się Benedykt Joachim Chmielowski, herbu Nałęcz, polski humanista, ksiądz. Zmarł 7 kwietnia 1763 r. we Firlejowie na Podolu.

20 marca 1912 r. – w Krakowie urodził się ks. Leon Krejcza, “ostatni kapłan diecezji łuckiej”. Zmarł 23 marca 1997 r. w Krakowie.

20 marca 1915 r. – w Żytomierzu urodził się Swiatosław Richter, pianista światowej sławy.

20 marca 1943 r. – w nocy 20 marca 1943 r. przeszedł do lasu cały batalion gospodarczy z Łucka w składzie 320 ludzi. Głównym organizatorem wyjścia był Stepan Kowal “Rubaszenko”. Batalion wyprowadzono do lasu Sadowskiego, a następnie w okolice miejscowości Kołki, gdzie po reorganizacji i uzbrojeniu stał się kureniem UPA i został skierowany do wsi Żurawice (15 km na płd. od miasteczka Kołki).

20 marca 1944 r. – niemiecką załogę Turzyska zaatakowały oddziały 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK pod dowództwem mjr. Jana Szatowskiego “Kowala”, działające w porozumieniu z dowództwem radzieckim. Akowcy zdobyli miasteczko, przerywając startegiczną linię komunikacyjną z Włodzimierza Wołyńskiego do Kowla.

20 marca 2007 r. – fałszywy alarm o ładunku wybuchowym w pomieszczeniu Konsulatu Generalnego RP w Łucku – mieszkaniec Łucka miał dość kolejki pod polskim konsulatem.

21 marca 1943 r. – w nocy z 20 na 21 marca 1943 r. na miasteczko Szumsk (pow. Krzemieniec) napada bojówka zbiegłych policjantów i banderowców. Wywleka z domów kilka osób i zabija na terenie byłego getta. Janowi Unoldowi, architektowi i przedwojennemu działaczowi społecznemu napastnicy wypalają oczy i krzyż na piersiach, masakrują twarz siekierą. Ginie też inwalida wojenny Antoni Fidler, księgowy Wiktor Śmiech, a także Czech Adam Kurzej i dwóch Ukraińców – za utrzymywanie dobrych stosunków z Polakami. Po egzekucji Kurzeja napastnicy wracają do jego domu, by przeprosić rodzinę, tłumacząc się, że taki mieli rozkaz.

21 marca 1945 r. – w walce na Węgrzech zginął Stanisław Baszyński, szeregowy strzelec, Polak z wioski Choteń II, zmobilizowany do Armii Czerwonej. Urodził się w 1912 r. w wiosce Choteń II koło Ostroga.

22 marca 1943 r. – w nocy z 21 na 22 marca policjanci ukraińscy z Krzemieńca, uprzedzeni o grożącym aresztowaniu, zabrali z magazynów broń i amunicję i zdezerterowali. Większość policjantów rozeszła się do domów, pozostali weszli w skład oddziału OUN-M “Chrona” i UPA – “Kruka”.

22 marca 2006 r. – w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej im. Joachima Lelewela odbyła się promocja książki Czesława Kuriaty “Wołanie Wołynia”.

23 marca 1920 r. – w związku z ogólną reorganizacją Wojska Polskiego rozformowano (rozwiązano) Front Wołyński, a jego jednostki w związku z przygotowaniami do wyprawy kijowskiej weszły w skład 2 Armii, pozostającej pod dowództwem gen. Listowskiego.

Zob. hasło w Wikipedii:

23 marca 1944 r. – realizując współdziałanie z wojskami radzieckimi, oddziały polskie zaatakowały stację kolejową Turopin oraz most kolejowy na Turii pod Owadnem. Akcją dowodził por. “Gzyms”. Oprócz batalionu “Gzymsa” z kompaniami ppor. “Bartka” – Jerzego Wolaczana oraz ppor. “Słuckiego” – Feliksa Szczepaniaka w akcji wzięła udział Kompania Warszawska, 2 kompania baonu “Łuna” ppor. “Remusa” – Romualda Górnickiego oraz pluton z baonu “Jastrzębia”, dowodzony przez ppor. “Chana” – Borysa Wartłomiejewa.

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440  

23 marca 1997 r. – w Krakowie zmarł ks. prałat Leon Krejcza, “ostatni kapłan diecezji łuckiej”. Dnia 22 czerwca 1935 r. w katedrze łuckiej otrzymał święcenia kapłańskie. Urodził się 20 marca 1912 r. roku w Krakowie. Po pierwszym roku Seminarium Duchownego w Krakowie, wyjechał na dalsze studia do Łucka. Był katechetą do 1939 r. skąd po wybuchu wojny wrócił do Krakowa. Przez wiele lat pełnił funkcje proboszcza w Nowym Targu i Szaflarach, następnie pracował w Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Do ostatnich dni swojego życia zajmował się dokumentowaniem i zbieraniem materiałów historycznych diecezji łuckiej.

23 marca 2007 r. – na Wołyńskim Uniwersytecie Państwowym im. Łesi Ukrainki rozpoczęła się III Międzynarodowa Konferencja naukowo-praktyczna studentów i doktorantów «Życie prawnicze: sytuacja współczesna i perspektywy rozwoju», w której wzięło udział ok. 260 młodych naukowców z 50 uczelni wyższych Ukrainy, Polski, Białorusi, Rosji, Mołdawii i Niemiec.

24 marca 1729 r. – w Małopolsce urodził się ks. Wojciech Adamicki, jezuita, który 20 sierpnia 1758 r. w Ostrogu wstąpił do zakonu. Profesor kolegiów jezuickich. Zmarł w styczniu 1777 r. w Łucku.

24 marca 1944 r. – atak polski na most kolejowy na Turii. Natarcie ruszyło o świcie. Baon “Gzymsa” atakował od stacji kolejowej Turopin wzdłuż torów, kompania warszawska od zachodu, kompania “Łuny” wzdłuż Turii od wschodu, pluton z baonu “Jastrzębia” oczekiwał w grupie budynków przed bunkrem niemieckim obok mostu. Silny opór nieprzyjaciela, wspierany ogniem 6 moździerzy załamał polskie natarcie. Do akcji weszły polskie działka ppanc. Pluton baonu “Jastrzębia”, wysunięty blisko mostu, wycofał się po ciężkiej walce. Niemcy i Węgrzy opuścili bunkry, przenosząc się na drugą stronę Turii, utrzymując jednak most w swoim władaniu. Ogółem straty własne wyniosły 6 zabitych i 9 rannych. Strat niemieckich i węgierskich nie ustalono.

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440

25 marca 1944 r. – nocą z 24 na 25 marca we wsi Bełz (pow. Sokal) sotnia UPA przybyła z Wołynia wymordowała około 100 Polaków.

25 marca 1957 r. – rząd PRL podpisał z władzami sowieckimi umowę o repatriacji. Porozumieniem tym zostały objęte osoby, które do 17 września 1939 r. posiadały polskie obywatelstwo, oraz ich dzieci, jeśli nie miały w ZSRR bliższych krewnych, a posiadały ich w Polsce. Repatriacja miała trwać do 1958 roku. Dzięki niej, do Polski wróciło około 95 tys. Polaków.

26 marca 1724 r. – wojewodą wołyńskim został Stanisław Ledóchowski h. Szaława, marszałek generalny konfederacji tarnogrodzkiej. Zmarł 13 maja 1725 r. w Pieczychwostach.

26 marca 1943 r. – masakra w Lipnikach (gmina Berezne, powiat Kostopol) na Wołyniu. Z rąk banderowców zginęło 179 Polaków, czworo ukrywanych Żydów i Rosjanka. Uratowało się ok. 500 osób, w tym 2. letni Mirosław Hermaszewski, późniejszy kosmonauta.

26 marca 1943 r. – w nocy z 25 na 26 marca 1943 r. oddział UPA ostrzelał Maciejów (ob. Łukiw). W pościg za partyzantami Niemcy wysłali batalion policji ukraińskiej nr 103 w sile 32 policjantów ukraińskich i 186 junaków. Oddział ten zdezerterował i zasilił UPA.

26 marca 1944 r. – odbyły rozmowy ppłk. J.W. Kiwerskiego (27 WDP AK) z radzieckim dowódcą armii działającej na kierunku kowelskim gen. Siergiejewem.

27 marca 1679 r. – Biskup Łucki Stanisław Dąmbski wydał dekret o cudowności Obrazu Matki Bożej w Płonce na Podlasiu.

27 marca 1943 r. – oddział UPA opanował Ołykę, a nad ranem wycofał się razem z policjantami-dezerterami.

27 marca 1951 r. – urodził się ks. Antoni Andruszczyszyn MIC. W latach 1989-1990 odrodził szereg parafii w obwodzie rówieńskim.

27 marca 2006 r. – w Krakowie zmarł Stanisław Lem, polski pisarz, filozof, futurolog, eseista i satyryk. Urodził się 12 września 1921 r. we Lwowie.

28 marca 1943 r. – w nocy z 27 na 28 marca 1943 r. bojówka OUN-B Ołeksija Brysia “Ostapa” napadła na Horochów. Policjanci z Ukraińskiej Policji Pomocniczej włączyli się do walki po stronie banderowców, a po ataku wycofali się wraz z bojówką.

28 marca 1947 r. – w Bieszczadach zginął gen. Karol Świerczewski Być może jego inspekcja w Bieszczadach wiązała się z trwającymi przygotowaniami do akcji “Wisła”.

29 marca 1870 r. – w Klimontowie zmarł Ignacy Hilary Ledóchowski (Halka-Ledóchowski) (1789-1870), generał brygady, komendant Modlina w powstaniu 1831 roku. Urodził się 13 stycznia 1789 r. w Krupie koło Łucka na Wołyniu.

29 marca 1944 r. – poszczególne bataliony zgrupowania “Gromada” (27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK) opuściły swoje stare miejsca postoju i docierały do nowego rejonu działania, zajmując wyznaczone punkty w rejonie Lubomla. Baon “Gzymsa” – I/45 pp – opuściwszy Ossę i Rzewuszki, zajął wieś Pustynkę.

Zob.: “Kalendarium I batalionu 45 pp 27. Wołyńskiej Dywizji AK”, [w:] “Opcja na prawo” nr 6/78 z czerwca 2008 r. // http://www.opcja.pop.pl/?id_artykul=2440

29 marca 1961 r. – urodził się abp Mieczysław Mokrzycki, koadiutor archidiecezji lwowskiej, metropolita lwowski od 2008 roku.

29 marca 2004 r. – prawosławny metropolita smoleński i kaliningradzki abp Cyryl został doktorem honosris causa Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

29 marca 2008 r. – weszła w życie Ustawa z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka.

30 marca 1771 r. – w Białej Cerkwi zmarł ks. Konstanty Awedyk, jezuita. Urodził się 11 marca 1708 r. na Wołyniu. W latach 1756-1757 i 1762-1767 misjonarz dworski w Ostrogu.

30 marca 1833 r. – w Olchówce na Wołyniu urodził się Teodor Leon Cieszkowski, polski oficer, uczestnik powstania styczniowego. Wsławił się w zwycięskiej bitwie o Sosnowiec (7 lutego 1863 r.) oraz śmiałym atakiem na Radomsko (14 marca 1863 r.). Zginął 10 kwietnia 1863 w Broszęcinie z rąk kozaków.

30 marca 1857 r. – w Podhajcach k. Łucka urodziła się Gabriela Zapolska, polska pisarka i aktorka. Jej sztuka “Moralność pani Dulskiej” długi czas była stale grana w Teatrze im. Łesi Ukrainki w Kijowie. Zmarła 17 grudnia 1921 r. we Lwowie.

30 marca 1919 r. – rozkazem Wodza Naczelnego gen. Józefa Piłsudskiego został utworzony Front Wołyński – związek operacyjny Wojska Polskiego w trakcie wojny polsko-ukraińskiej.

30 marca 1925 r. – zmarł ks. Andrzej Wierzbicki, kapłan diecezji łucko-żytomierskiej. Urodził się w 1876 roku. Święcenia kapłańskie przyjął w 1900 roku.

31 marca 1932 r. – w Dermaniu na Wołyniu urodził się Hurij Buchało, ukraiński historyk, filolog i nauczyciel. Uczestnik dialogu historyków polskich i ukraińskich nt. trudnej przeszłości Wołynia (1996-2001). Zmarł 5 maja 2008 roku w Równem.

31 marca 1959 r. – zakończyła się tzw. repatriacja Polaków ze Związku Radzieckiego.

31 marca 1991 r. – w katedrze św. Piotra i Pawła, będącej jeszcze muzeum ateizmu, bp Rafał Kiernicki poświęcił katedrę i odprawił tam pierwszą Mszę oraz poprowadził procesję na placu przed katedrą. Od tego momentu realna stała się możliwość zwrócenia świątyni wiernym.